Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nurhayat Dalkıran, Uluabat Gölü’nde azot ve fosfor girdisinin fazla olduğunu bunun de alglerin çoğalmasına neden olduğunu söyledi.
Doç. Dr. Dalkıran, “Uluabat Gölü sığ ve ötrofik bir göl. Yani gölün çok beslendiği manasına geliyor. Azot ve fosforla fazla beslenmiş. Tarlaya gübre attığınızda nasıl randıman artıyorsa, suyun içerisine de azot ve fosfor girdiğinde gübre tesiri yaratıyor.
Bunu besin olarak alan fotosentetik mikroskobik alglerin çok çoğalmasına sebep oluyor. Aslında bu bir süreç. Bilhassa sığ ötrofik göllerde biz bunu her yıl yaşıyoruz. Uluabat Gölü’nde her yıl temmuz, ağustos, eylül aylarında bu manzarayla karşılaşıyoruz. Lakin dert şuradan kaynaklanıyor. Azot ve fosfor girdisi insan kaynaklı.
Doğal bir süreç değil. Göller kendisi de doğal süreçte ötrofik hale gelebiliyor fakat çok uzun mühletler geçmesi gerekiyor. İnsan faaliyetleri, atıklar, gübre atıkları, sanayi ve kanalizasyon atıkları sebebiyle göl eski yıllardan kaynaklı azot ve fosfor girdisine sahip. Gölün etrafındaki yerleşim yerlerinden, endüstriden kaynaklı azot ve fosfor girdisi de var. Arıtma tesisi gölün etrafına yapıldı lakin uzun yıllardır azot ve fosfor girdisi olduğu için gölün bu formda temizlenmesi çok daha uzun sürecek” dedi.
‘GÖLDE MÜSİLAJ OLUŞMAZ’
Sıcaklığın da alglerin çoğalmasına neden olduğunu belirten Doç. Dr. Dalkıran, “Su düzeyi düştükçe, sakinlik arttıkça ve buharlaşma arttıkça, sulama hedefiyle su çekildikçe çok alg çoğalmaları daha fazla olmaya başlıyor. Müsilajı oluşturan mikroskobik algler o birliğe giren algler var lakin Uluabat Gölü’nde bakteri dediğimiz mavi-yeşil algler var. Bunlar, bakteri karakterinde olan canlılar fakat mavi-yeşil alg diye isimlendirdiğimiz fotosentetik canlı kümesi gerçekleştiriyor. Ancak Marmara Denizi’nde çok farklı tipler var. Farklı bir sistem kelam konusu. İki sistemi birbiriyle karşılaştırmak çok gerçek değil fakat temelde oluşmalarının sebebi besin tuzu fazlalığı. Yani azot ve fosfor fazlalığı. Bu nedenle gölde müsilaj oluşmaz” diye konuştu.
‘SİYATOKSİN CANLI SIHHATİ İÇİN TEHLİKELİ’
Etraf kirliliğine karşı tedbir alınması gerektiğini vurgulayan Doç. Dr. Dalkıran, “İster Marmara Denizi olsun, ister Uluabat üzere göller olsun, su kaynaklarımızı müdafaamız gerekiyor. Şayet suda siyanatoksin varsa, bu canlılar için ziyanlı. Alg toksini olup olmadığı konusunda da araştırma yapmak gerekiyor. Daima izlenmesi gerekir. Alg toksinleri, siyanatoksinler ziyanlı. Siyanatoksin üretme potansiyeline sahip olan algler de Uluabat Gölü’nde var. Varsa şayet insan ve hayvan sıhhati için önemli kasvet olur. Lakin bu yalnızca Uluabat Gölü için geçerli değil” halinde konuştu.
ULUABAT GÖLÜNÜN ÖZELLİKLERİ
Marmara Denizi’nin güneyinde, Bursa vilayet sonları içinde yer alan Uluabat Gölü, Türkiye’nin en geniş nilüfer yataklarına sahip göldür. 1998 yılında Ramsar alanı ilan edilen Göl, 2001 yılında da ‘Yaşayan Göller’ (Living Lakes) ağına dahil edildi. Balıkesir’deki kuş cennetine yakınlığı ve barındırdığı kuş zenginliği ile yalnızca Türkiye’de değil, Avrupa ve Orta Doğu’nun en değerli sulak alanlarından biridir.
En derin yeri 6 metre olan Uluabat, bulanık, ötrofik bir tatlı su gölüdür. Yüzeyinde, rastgele yayılan ve fırtınalı havada dalgakıran vazifesi gören birçok ada bulunan Uluabat Gölü’nü besleyen esas su kaynağı Mustafakemalpaşa (Kirmastı) Çayı’dır. Gölün tek gideğeni ise kuzeybatıda olup Kocaçay’a (Susurluk ya da Simav Çayı) karışır.
Doğu-batı doğrultusunda uzanan tektonik kökenli Yenişehir- Bursa- Gönen çöküntü alanında oluşmuş üçgen biçimli bir sulak alan olan Uluabat Gölü’nün ortalama derinliği 3 metredir. Lakin yaz aylarında buharlaşma ve su kullanımının tesiri ile derinlik bir metreye kadar iner. Uluabat Gölü bir dere ile Marmara Denizi’ne bağlanır.
Kocadere isimli bu ilişki, geçmişte teknelerin yük taşıdığı geniş bir kanal iken artık mille dolarak küçülmüştür. Olağanda Uluabat Gölü’nün suyunu Marmara Denizi’ne akıtan Kocadere, ilkbahar ve sonbaharda aksine akabiliyor. Bunun sebebi de Kocadere’ye katılan Simav Çayı ile Nilüfer Çayı’ndaki su düzeyinin artması. Bu iki çayın suyu yükselince Kocadere, Uluabat’a gerçek akmaya başlıyor. Göl tabanındaki ve etrafındaki su (karst) kaynakları ile yağışlı devirlerde göle ulaşan küçük dereler su düzeyini istikrarda meblağ.
Milliyet
